ZAPŁODNIENIE POZAUSTROJOWE (IVF – IN VITROFERTILIZATION)

Zapłodnienie pozaustrojowe (IVF) - Na czym polega?

Zapłodnienie pozaustrojowe (IVF) polega na połączeniu się komórek rozrodczych (komórki jajowej i plemnika) poza organizmem kobiety. Obecnie jest najbardziej specjalistycznym sposobem leczenia niepłodności, gdyż pozwala na posiadanie potomstwa w przypadkach, w których w naturalny sposób jest to niemożliwe (np. kiedy kobieta ma niedrożne oba jajowody lub zostały one w przeszłości usunięte chirurgicznie). Jest to również procedura o najwyższej skuteczności spośród dostępnych obecnie metod leczenia niepłodności.

 


Stymulacja jajeczkowania

Każda kobieta bez względu na przyczynę niepłodności jest przygotowywana indywidualnie. Wiele czynników wpływa na powodzenie terapii. Leczenie zwykle rozpoczyna się od końca cyklu poprzedzającego albo od początku cyklu, w którym kobieta ma zajść w ciążę (czytaj więcej w punkcie stymulacja owulacji). Stosowane w tym celu hormony podawane są w zastrzykach. Schemat przyjmowania leków zależy od wykonanych wcześniej badań i jest on szczegółowo omawiany z pacjentką w trakcie wizyt konsultacyjnych. Leczenie jest monitorowane za pomocą powtarzanych badań USG (czyt. monitorowanie owulacji) oraz za pomocą badania stężenia estradiolu i progesteronu w surowicy krwi. Badania powtarza się kilkakrotnie. W dniu, w którym pęcherzyki osiągną odpowiednią wielkość oraz stężenie estradiolu będzie odpowiednie podawany jest preparat zawierający hCG celem uzyskania dojrzałej komórki jajowej.

 


Punkcja pęcherzyków jajnikowych.

35 godzin po podaniu preparatu hCG pacjentka zgłasza się do Kliniki w godzinach porannych, aby poddać się zabiegowi punkcji jajników. Jest to kolejny etap procedury zapłodnienia pozaustrojowego, wykonywany w znieczuleniu, który polega na nakłucie pęcherzyków jajnikowych, które urosły podczas stymulacji. Celem punkcji jest pobranie płynu pęcherzykowego wraz ze znajdującymi się w nim komórkami jajowymi. Zabieg ten wykonuje się w znieczuleniu (przy zabiegu jest obecny anestezjolog), pod kontrolą USG, przez pochwę.

INFORMACJE PRAKTYCZNE DLA PAR ZGŁASZAJĄCYCH SIĘ DO PUNKCJI JAJNIKÓWZgłaszająca się na punkcję pacjentka musi być na czczo, tzn. nic nie jeść, ale też nie pić, nie palić papierosów i nie żuć gumy przynajmniej 8 godzin wcześniej. Przy przyjęciu musi przedstawić dowód osobisty lub inny dokument ze zdjęciem oraz posiadać oryginał grupy krwi. Po punkcji pacjentka odpoczywa około 2 godzin, a następnie udaje się do domu.

W czasie kiedy u kobiety jest wykonywana punkcja, partner udaje się do poradni andrologicznej celem oddania nasienia. Partner powinien pamiętać, że aby jego nasienie było najbardziej wartościowe, należy zachować abstynencję seksualną przez 3-5 dni przed planowanym zapłodnieniem pozaustrojowym, czyli przed dniem punkcji jajników.

Od tego momentu para pozostaje w kontakcie telefonicznym z embriologiem. Przyszli rodzice otrzymują informację na temat liczby uzyskanych komórek, zarodków, ich rozwoju oraz o planowanym terminie przeniesienia zarodków do jamy macicy. Od dnia punkcji kobieta zazwyczaj zaczyna przyjmować leki zawierające progesteron.

 


Zapłodnienie

Po odpowiednim przygotowaniu komórki jajowe i plemniki umieszcza się w inkubatorze, celem zapewnienia najlepszych warunków ich rozwoju. Po pewnym czasie od punkcji do pożywki z komórkami jajowymi dodaje się odpowiednią ilość plemników, które mają za zadanie połączyć się z komórką jajową – jest to typowe zapłodnienie pozaustrojowe, zwane powszechnie IVF. W przypadku małej liczby prawidłowo ruchliwych plemników oraz przewagi form o nieprawidłowej morfologii dokonuje się wstrzyknięcia pojedynczego plemnika do komórki jajowej (ICSI – intracytoplasmic sperm injection).

Zabieg ten polega na pobraniu plemnika do specjalnej igły, przy pomocy mikromanipulatora, a następnie wstrzyknięciu go do komórki jajowej. W przypadkach całkowitego braku plemników w ejakulacie możliwe jest ich pobranie bezpośrednio z jądra/najądrza drogą biopsji, lub aspiracji przezskórnej.

Poddane zapłodnieniu komórki jajowe umieszczane są w cieplarce, w temp 37 st. C, w specjalnej pożywce do hodowli zarodków. Zadaniem pracujących w laboratorium specjalistów- embriologów, jest monitorowanie procesu zapłodnienia i dalszego rozwoju zarodków. Ocenia się także ile komórek jajowych uległo zapłodnieniu.

 


Transfer

Transfer zarodków, czyli przeniesienie ich do jamy macicy, wykonuje się 2, 3 lub 5 dnia po punkcji, o ile nie wykonuje się procedury mrożenia zarodków. Jest to praktycznie niebolesna procedura, która odbywa się bez znieczulenia, ponieważ używa się specjalnego cienkiego cewnika.

INFORMACJE PRAKTYCZNE DLA PACJENTEK ZGŁASZAJĄCYCH SIĘ NA TRANSFER: W dniu transferu kobieta przyjmuje posiłki jak zwykle. Nie musi pozostawać na czczo, choć w niektórych sytuacjach postępowanie takie bywa bardziej pożądane. Nie musi również mieć opróżnionego pęcherza moczowego – wręcz przeciwnie – lepiej gdy jest on wypełniony, gdyż ułatwia to transfer i pozwala na przeprowadzenie go pod kontrolą USG. O ewentualnej konieczności opróżnienia pęcherza moczowego przed wykonaniem transferu, pacjentka zostanie poinformowana przez personel, bezpośrednio przed zabiegiem. Postępowanie to jest uzależnione od odmienności anatomicznych dotyczących narządów miednicy kobiecej. Obecność męża przy transferze nie jest absolutnie konieczna, natomiast jest on mile widziany.

Do jamy macicy przenosi się 1 lub 2 zarodki. Liczba podawanych zarodków jest zależna od wskazań medycznych  oraz uzgadniana wspólnie z przyszłymi rodzicami. Możliwość uzyskania większej liczby prawidłowych zarodków powoduje, że nieodzownym, racjonalnym i etycznie obligatoryjnym elementem w każdym programie IVF-ET jest mrożenie zarodków, które nie zostały przeniesione do macicy pacjentki. Zarodki mogą być przenoszone w następnych „fizjologicznych” cyklach, jeśli obecny zabieg nie powiedzie się. W ten sposób unika się wielokrotnego stymulowania jajników


 

Powrót